مقدمه
تحریم‌ها، واژه‌ای آشنا برای ایرانیان و به‌ویژه فعالان اقتصادی و مهاجران خارج از کشور است. در سال‌های گذشته، تأثیر تحریم‌های اقتصادی بر جنبه‌های مختلف زندگی ایرانیان، از واردات دارو گرفته تا فعالیت‌های بانکی و مالی، به‌وضوح دیده شده است. یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که این تحریم‌ها به همراه داشته‌اند، انتقال پول بین ایران و کشورهای خارجی است. این موضوع برای ایرانیانی که در کشورهایی مانند کانادا زندگی می‌کنند، اهمیت مضاعفی دارد.
در این مقاله، با تمرکز بر تحریم‌ها، ابعاد مختلف تأثیر آن‌ها بر انتقال پول از کانادا به ایران را بررسی خواهیم کرد؛ از موانع بانکی گرفته تا روش‌های جایگزین و ریسک‌های موجود.
تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بانکی
تحریم‌های آمریکا و برخی از کشورهای غربی علیه ایران، به‌ویژه پس از خروج ایالات متحده از برجام در سال ۲۰۱۸، عملاً ایران را از سیستم بانکی بین‌المللی جدا کردند. پیامد اصلی این تحریم‌ها، قطع دسترسی بانک‌های ایرانی به سیستم سوئیفت (SWIFT) و سایر زیرساخت‌های انتقال مالی بین‌المللی بوده است.
این قطع ارتباط به این معناست که هیچ بانک رسمی در کانادا نمی‌تواند به‌طور مستقیم با بانک‌های ایرانی تعامل مالی داشته باشد. بنابراین، حتی اگر یک ایرانی در کانادا قصد داشته باشد برای خانواده خود در ایران پول ارسال کند، از مسیر رسمی بانکی، چنین کاری عملاً غیرممکن یا بسیار محدود است.
کانادا و سیاست‌های مستقل مالی
اگرچه کانادا به‌صورت رسمی عضو تحریم‌های ایالات متحده نیست، اما به دلیل وابستگی‌های مالی و اقتصادی به سیستم مالی جهانی (که تحت سلطه دلار آمریکا است)، بسیاری از بانک‌های کانادایی نیز سیاست‌های سختگیرانه‌ای در قبال ایران اتخاذ کرده‌اند.
بانک‌های بزرگ کانادایی نظیر RBC، TD، Scotiabank و CIBC به‌دلیل نگرانی از نقض غیرمستقیم تحریم‌ها، حساب‌های ایرانی‌تبارها را بررسی دقیق می‌کنند و گاهی بدون اطلاع قبلی، حساب‌ها را مسدود می‌سازند. در بسیاری از موارد، مشاهده شده که تنها به‌دلیل ارسال یا دریافت یک تراکنش مشکوک، حساب مشتری ایرانی بررسی یا بسته شده است.
روش‌های جایگزین انتقال پول
به‌دلیل موانع ناشی از تحریم‌ها، ایرانیان مقیم کانادا مجبور شده‌اند به روش‌های جایگزین برای انتقال پول به ایران روی آورند. در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم:
صرافی‌های غیررسمی (Hawala)
یکی از رایج‌ترین روش‌ها، استفاده از شبکه‌های سنتی انتقال پول مانند حواله‌جات غیررسمی یا سیستم حواله (Hawala) است. در این سیستم، فردی در کانادا پول را به صرافی مورد اعتماد پرداخت می‌کند و معادل آن در ایران به حساب گیرنده واریز می‌شود.
اگرچه این روش سریع و در دسترس است، اما به‌دلیل غیررسمی بودن، همواره با ریسک‌هایی مانند کلاه‌برداری، تأخیر در پرداخت یا نوسانات نرخ ارز مواجه است.
ارز دیجیتال
برخی افراد برای دور زدن تحریم‌ها از رمزارزهایی مانند بیت‌کوین، اتریوم و تتر استفاده می‌کنند. اما استفاده از رمزارز نیز به دلیل نوسانات شدید قیمت و نبود زیرساخت‌های قانونی در ایران، ریسک‌های خود را دارد.
همچنین بانک‌های کانادایی نیز در خصوص تراکنش‌های مرتبط با رمزارزها سخت‌گیری زیادی دارند و در صورت مشاهده فعالیت‌های مشکوک، امکان بسته شدن حساب وجود دارد.
انتقال از طریق کشورهای واسطه
برخی افراد از حساب‌های بانکی در کشورهای ثالث مانند ترکیه، امارات، یا ارمنستان برای ارسال پول به ایران استفاده می‌کنند. در این روش، پول ابتدا به حسابی در کشور واسطه ارسال و سپس از آن‌جا به ایران منتقل می‌شود. اما این روش نیز به‌دلیل افزایش نظارت‌های مالی در کشورهای واسط، با دشواری‌هایی همراه شده است.
ریسک‌ها و چالش‌های روانی و اجتماعی
تأثیر تحریم‌ها تنها به بُعد مالی محدود نمی‌شود. بسیاری از مهاجران ایرانی، به‌ویژه دانشجویان و کارگران در کانادا، به‌خاطر محدودیت در انتقال پول، دچار اضطراب و فشار روحی می‌شوند. ناتوانی در حمایت مالی از خانواده یا پرداخت هزینه‌های درمانی و ضروری در ایران، حس ناامیدی و بی‌پناهی را در افراد تشدید می‌کند.
علاوه‌بر آن، حس بی‌عدالتی ناشی از تحریم‌هایی که زندگی مردم عادی را نشانه گرفته‌اند، باعث سردرگمی اخلاقی در میان مهاجران ایرانی شده است؛ به‌ویژه آن‌دسته از افرادی که فعالیت مالی کاملاً شفاف و غیرسیاسی دارند، اما قربانی محدودیت‌های ساختاری شده‌اند.
آیا تحریم‌ها کارایی داشته‌اند؟
یکی از سوالات کلیدی در رابطه با تحریم‌ها، میزان کارایی آن‌هاست. اگرچه هدف اعلام‌شده تحریم‌ها، فشار بر دولت ایران بوده، اما در عمل، بیشترین آسیب متوجه مردم عادی، کسب‌وکارهای کوچک، دانشجویان و بیماران شده است.
در زمینه انتقال پول نیز، تحریم‌ها نه‌تنها باعث کاهش چشمگیر تعاملات مالی رسمی شده‌اند، بلکه باعث رشد اقتصاد سایه، قاچاق ارز، پول‌شویی و استفاده از روش‌های پرریسک و غیرشفاف شده‌اند.
راهکارهایی برای کاهش ریسک انتقال پول در دوران تحریم
با وجود شرایط سخت ناشی از تحریم‌ها، ایرانیان مقیم کانادا ناگزیر هستند راه‌هایی برای مدیریت امور مالی خود پیدا کنند. در ادامه، برخی توصیه‌های عملی برای کاهش ریسک در فرآیند انتقال پول آورده شده است:
انتخاب صرافی‌های معتبر و دارای سابقه
اگرچه استفاده از صرافی‌های غیررسمی ناگزیر شده، ولی انتخاب مجموعه‌های معتبر، با سابقه، و دارای مشتریان راضی، می‌تواند تا حد زیادی از بروز مشکلاتی نظیر کلاه‌برداری جلوگیری کند. توصیه می‌شود پیش از انجام تراکنش، نظرات کاربران در شبکه‌های اجتماعی و تجربه دوستان یا آشنایان را بررسی کنید.
انجام تراکنش‌های کوچک‌تر و قابل پیگیری
در شرایطی که امکان پیگیری رسمی تراکنش‌ها وجود ندارد، بهتر است مبالغ بزرگ به‌صورت چند مرحله‌ای و در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر منتقل شوند تا در صورت بروز مشکل، آسیب مالی کمتر باشد.
استفاده از کیف‌پول‌های دیجیتال امن
اگر تصمیم به استفاده از رمزارز دارید، از کیف‌پول‌های مطمئن و دارای امنیت بالا استفاده کنید و اطلاعات ورود خود را به‌دقت محافظت نمایید. همچنین، هرگز از صرافی‌هایی که مجوز فعالیت ندارند یا نامشخص هستند، استفاده نکنید.
پرهیز از ارسال پول از طریق حساب بانکی شخصی به صرافی
بانک‌های کانادایی در مورد تراکنش‌های مرتبط با ایران یا صرافی‌ها حساس هستند. بهتر است از حساب‌های مشترک با کاربرد عمومی یا از روش‌هایی که نیاز به ثبت مستقیم در سیستم بانکی ندارند استفاده کنید، مگر اینکه روش مورد نظر کاملاً شفاف و کم‌ریسک باشد.
تاثیر تحریم بر دانشجویان و کارگران ایرانی در کانادا
از جمله قشرهایی که بیشترین فشار را از ناحیه تحریم‌ها متحمل می‌شوند، دانشجویان بین‌المللی ایرانی هستند. این دانشجویان برای پرداخت شهریه دانشگاه، اجاره مسکن، و هزینه‌های زندگی نیاز به حمایت مالی خانواده‌های خود در ایران دارند. اما با توجه به محدودیت‌های بانکی، انتقال پول از ایران به کانادا نیز بسیار دشوار است.
در بسیاری از موارد، دانشجویان مجبور به کارهای جانبی با ساعات طولانی می‌شوند که به‌طور مستقیم بر کیفیت تحصیل و سلامت روان آن‌ها تأثیر می‌گذارد. همچنین ترس از بسته شدن حساب بانکی یا برخورد قانونی در صورت استفاده از روش‌های غیررسمی، باعث اضطراب دائمی در زندگی روزمره این افراد می‌شود.
آینده انتقال پول در صورت کاهش تحریم‌ها
در صورت بهبود روابط بین‌المللی و کاهش تحریم‌ها، بازگشت بانک‌های ایرانی به سیستم سوئیفت می‌تواند گامی مؤثر در تسهیل ارتباطات مالی باشد. بانک‌های بین‌المللی نیز در این صورت ممکن است مجدداً روابط کارگزاری خود با بانک‌های ایرانی را آغاز کنند.
اما حتی در بهترین حالت، بازسازی اعتماد و ایجاد زیرساخت‌های جدید برای انتقال پول رسمی، زمان‌بر خواهد بود. ضمن اینکه سرمایه‌گذاران و بانک‌ها همچنان با احتیاط به ایران نگاه خواهند کرد، مگر آنکه چارچوب‌های قانونی شفاف و باثباتی برقرار شود.
سخن پایانی
تحریم‌های اقتصادی نه‌تنها ابزار فشار سیاسی‌اند، بلکه به ابزاری برای محدودسازی زندگی عادی مردم تبدیل شده‌اند. انتقال پول از کانادا به ایران، که روزگاری امری ساده و قانونی بود، امروز به فرآیندی پیچیده، پرهزینه، و ریسک‌دار تبدیل شده است.
با این حال، جامعه ایرانی در خارج از کشور، با هوشمندی، تجربه و همبستگی، توانسته روش‌هایی برای مقابله با این شرایط پیدا کند. در نهایت، امید آن می‌رود که با اصلاح ساختارهای بین‌المللی و بازگشت به دیپلماسی، محدودیت‌ها کاهش یافته و مسیرهای رسمی و امن برای ارتباطات مالی احیا شوند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه به سایر مقاله ها در وبسایت گروه صرافی تجارت مراجعه کنید.
